Dzwonkówka trująca

Dzwonkówka trująca
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	dzwonkówka
Gatunek	dzwonkówka trująca
	Nazwa systematyczna
	Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm.; Führ. Pilzk. (Zwickau): 23, 97 (1871)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1793 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Agaricus sinuatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer przenosząc go do rodzaju Entoloma^[1].

Synonimów naukowych ma około 20. Niektóre z nich:^[2]:

Agaricus lividus Bull.
Agaricus sinuatus Bull.
Entoloma eulividum Noordel.
Entoloma lividum (Bull.) Quél.
Rhodophyllus lividus (Bull.) Quél.
Rhodophyllus sinuatus (Bull.) Quél.
Rhodophyllus sinuatus Singer

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej jako wieruszka zatokowata^[3]. Istnieje też wiele nazw regionalnych: wieruszka ciemna, bedłka trująca, bedłka sinawa, lub zatokowata, wieruszka sinawa, łęgot zaginany^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5-20 cm. Jest jedwabiście błyszczący, białawy, lub szaroochrowy, dojrzały szarobrązowy, gładki, nagi, lekko włóknisty, lekko śluzowaty. Za młodu półkolisty, później wypukły, wreszcie płaski^[5].

Blaszki

Najpierw białawe, potem kremowe, z wiekiem czerwonawe, średnio gęste, wycięte z ząbkiem. Są zatokowato przyrośnięte i stąd dawna nazwa gatunkowa tego grzyba^[6].

Trzon

Wysokość 5–12 cm, szerokość 1–3 cm, cylindryczny, za młodu pełny, potem gąbczasty, lekko bruzdowany i błyszczący. U nasady ma białą, filcowatą grzybnię^[6].

Miąższ

Biały i błyszczący, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu. Smak i zapach nieznaczny, mączno-ogórkowy^[6].

Wysyp zarodników

Żółtaworóżowy. Zarodniki nieregularnie sześciograniaste, gładkie^[7].

Występowanie i siedlisko

W Europie Środkowej gatunek niezbyt pospolity^[6]. W Polsce również jest nieczęsty^[8].

Pojawia się od końca maja do jesieni w lasach liściastych, zazwyczaj w grupach pod bukami i dębami. Spotykany jest głównie na terenach podgórskich i w górach aż po piętro alpejskie. Występuje także na mokrych łąkach, pastwiskach i przy drogach^[5].

Znaczenie

Jest grzybem mikoryzowym^[9]. Grzyb trujący, wywołujący zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Spożycie nawet niedużej ilości już po czasie 15 minut do 2 godzin powoduje bolesne wymioty, biegunkę i utratę sił. W większych dawkach może spowodować nawet zatrucie śmiertelne^[4].

Gatunki podobne

Można tego grzyba pomylić z wieloma gatunkami grzybów, szczególnie z dzwonkówką gwiaździstozarodnikową (Entoloma conferendum), dzwonkówką tarczowatą (Entoloma clypeatum), wodnichą gładką (Hygrophorus penarius), czy lejkówką szarawą (Clitocybe nebularis)^[10]. Dzwonkówka trująca różni od tych gatunków łososiowe zabarwienie blaszek, garb na kapeluszu u starszych okazów i różowawy wysyp zarodników. Niebezpieczne jest pomylenie z jadalną gęśnicą wiosenną (Calocybe gambosa), o co szczególnie łatwo w przypadku młodych okazów^[6]^[10].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
↑ ^a ^b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.
↑ Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
↑ Agerer R, Danielson RM, Egli S, Ingleby K, Luoma D, Treu R (eds). Entoloma nitidum Quel. plus Carpinus betulus L. Descriptions of ectomycorhizeae 9/10, 31–36 (2006)
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[mag-4] Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.

[wag-5] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[Gminder-6] Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[7] Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.

[snowarski-8] Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.

[9] Agerer R, Danielson RM, Egli S, Ingleby K, Luoma D, Treu R (eds). Entoloma nitidum Quel. plus Carpinus betulus L. Descriptions of ectomycorhizeae 9/10, 31–36 (2006)

[Wojewoda-10] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]